Xe bền tại người

Bài và hình: Tư Mỏ Lết

Việc thay nhớt định kỳ cho xe hơi, xe mô tô là một chuyện mà ai đi xe cũng phải biết. Việc này khá đơn giản, đến độ có nhiều người còn tự làm lấy ở nhà. Vậy mà vẫn cứ có nhiều trường hợp, xe bị hư máy chỉ vì... thiếu nhớt! Việc thay nhớt là một công việc bảo trì quan trọng, vì nó giúp cho xe chạy bền hơn, ít bị nằm vạ dọc đường, đồng thời còn giúp xe chạy đỡ hao xăng nữa.

Nói chung, một chiếc xe hơi có hai loại nhớt cần phải thay định kỳ: nhớt máy và nhớt hộp số. Nhớt máy dùng để bôi trơn bộ phận xy lanh, piston tạo chuyển động; còn nhớt hộp số dùng để bôi trơn bộ bánh răng truyền động. Nhớt sử dụng sau một thời gian thì độ nhớt bị giảm, nhớt dơ, cho nên phải thay nhớt, để máy và hộp số được bôi trơn tốt, sẽ ít bị mòn, tuổi thọ dài hơn.

Nhớt tổng hợp (synthetic) và nhớt thường (conventional).

Ðầu tiên nói về việc thay nhớt máy, chừng nào thì phải thay? Có người nói 3,000 dặm, có người nói 6,000 dặm. Thật ra điều này được quyết định bởi việc loại nhớt sử dụng: nhớt thường hay nhớt tổng hợp. Giải thích một cách vắn tắt, nhớt thường mà trước đây ta thường sử dụng có nguồn gốc từ dầu mỏ. Còn nhớt tổng hợp mới được chế tạo bởi con người, bằng cách pha trộn các loại dầu hữu cơ và vô cơ với nhau, để có được những đặc tính đúng như mong muốn. So với nhớt thường, nhớt tổng hợp có nhiều ưu điểm như độ nhớt cao hơn, độ bền nhiệt, hóa cao hơn, ít bị bay hơi hơn... Do đó nhớt tổng hợp sử dụng được lâu hơn và bảo vệ máy tốt hơn. Tất nhiên nó cũng mắc hơn. Thông thường, người ta thay nhớt thường sau 3,000 dặm, còn nhớt tổng hợp thì sau 6,000 miles. Tuy nhiên, điều này cũng chỉ đúng tương đối. Thời gian thay nhớt còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nữa.

Thí dụ như xe cũ hay xe mới, xe đi nhiều hay ít, đi freeway hay đường trong... Xe cũ thì nhớt mau bị cặn hơn (do máy cũ). Xe cũ còn có tình trạng là nhớt bị hao hụt nữa, bởi vì máy cũ thì bị hở bạc piston. Do đó, nếu đi xe cũ thì phải thường xuyên kiểm tra xem nhớt có còn đủ hay không (dùng cây thăm nhớt ở trong máy xe để kiểm tra), và thay nhớt sớm hơn bình thường. Ví dụ, những ai đang đi xe Toyota Corolla đời khoảng 1999 đến 2005 nên để ý thăm nhớt thường xuyên một chút.

Cũng cần lưu ý là nhớt tổng hợp cũng có nhiều loại khác nhau, và mỗi một loại xe đều có đề nghị một loại nhớt phù hợp với máy của nó. Thợ của những tiệm sửa xe chuyên nghiệp thường nắm vững điều này để chọn nhớt cho đúng.

Làm sao để nhớ đến kỳ thay nhớt? Mỗi khi thay nhớt, đa số người thợ đều có dán một sticker trên kiếng xe, ghi rõ số miles đến kỳ thay nhớt sắp tới. Ðây là hình thức nhắc nhở khá hiệu quả. Ðừng tin rằng mình tự nhớ nổi thời hạn thay nhớt! Do vậy, nếu người thợ có quên dán sticker thì mình phải nhắc họ làm. Có người làm tròn số miles thay nhớt cho dễ nhớ. Thí dụ: với nhớt tổng hợp họ qui định là thay nhớt mỗi 5,000 dặm: 5,000, 10,000, 15,000... và kết hợp thay nhớt với một vài việc bảo dưỡng định kỳ khác luôn (đổi vị trí vỏ từ trước ra sau...).

Ðối với nhớt hộp số, thời gian phải thay dài hơn so với nhớt máy, và cũng phụ thuộc vào chủng loại xe.

Phổ biến nhất là khoảng 15,000 miles phải thay nhớt hộp số. Cũng có loại xe khỏi phải thay nhớt hộp xe trong trọn đời chiếc xe (Volkswagen)! Ðể cho dễ nhớ, có người tự qui định mỗi năm thay nhớt máy một lần vào đầu năm. Ðiều này cũng hợp lý. Người dân Cali trung bình mỗi tháng chạy cỡ 1,000 miles, tức là một năm cỡ 12,000 miles. Ðầu mỗi năm thay nhớt hộp số một lần đâu có tốn kém thêm bao nhiêu, mà giúp cho hộp số bền hơn.

Có người sợ là các tiệm sửa xe thay nhớt ăn gian, dùng nhớt tái sinh để cho rẻ tiền, lời nhiều. Ðiều này không đáng lo ở Mỹ, vì nhớt tái sinh không rẻ hơn nhớt thường là bao nhiêu, không đáng để ăn gian!

Tương tự là việc một số người nghĩ rằng ở tiệm sửa xe thay nhớt đựng trong các thùng lớn sẽ không tốt bằng nhớt mua trong những bình nhựa nhỏ. Ðiều này không đúng. Nếu nhớt cùng một nhà sản xuất, cùng chủng loại, thì chất lượng giữa nhớt thùng và nhớt trong bình nhỏ sẽ giống nhau. Những tiệm sửa xe sử dụng số lượng lớn, nên xài nhớt thùng sẽ tiết kiệm được chi phí bao bì, Chỉ có vậy thôi.

Cũng một phần vì sợ bị thay nhớt “dỏm,” một số người tự thay nhớt ở nhà. Họ cho rằng chuyện này dễ làm, tiết kiệm tiền, và nhớt mình tự mua là nhớt “xịn” hơn, cho nên tốt cho xe hơn. Nếu công việc này là thú vui của các vị khéo tay, hiểu biết về cơ khí, thích tự làm thì được. Chứ người bình thường làm vì mục đích tiết kiệm thì nên xem xét lại. Ðã có người đội xe lên không đúng kỹ thuật, chui vào tự thay nhớt thì đội bị tuột, xe đè chết! Rồi mở ốc nhớt không đúng cách làm ốc bị lờn ren, bị tuôn cạnh... phải thay thế còn tốn tiền hơn. Thêm nữa, nhớt cũ cũng phải đổ bỏ cho đúng chỗ, chứ nếu không còn làm hại cho môi trường. Xem ra cái hại nhiều hơn cái lợi, không đáng để tiết kiệm!

Nói tóm lại, thay nhớt là một công việc bảo trì xe rất căn bản, ít tốn kém nhưng quan trọng. Một lần thay nhớt thường khoảng $25, nhớt tổng hợp khoảng $40. Thay nhớt đều đặn, đúng lúc, đúng cách sẽ giúp cho chiếc xe có tuổi thọ dài hơn, an toàn hơn, ít hao xăng hơn. Ðừng nên tiết kiệm tiền, hay tiết kiệm thời giờ mà quên làm việc này!